ظهور نقش مایه ماهی آئین مِهر در مُهرهای دوره قاجار و فلوس های دوره صفوی و قاجار

author

Abstract:

هدف پژوهش: در تعدادی از فلوس­های دورة صفوی و قاجار،  نقشمایة ماهی در دوکنار گلی چندپَر ضرب شده است. ترکیبی از این نقشمایه در مُهرهای دورة قاجار نیز مشهود است. این مقاله با هدف پیدایش نماد نقشمایة ماهی آئین مِهر در مُهرها و فلوس­ها به مطالعه و تحلیل می­پردازد. فرضیه پژوهش: علل پیدایش نقشمایة ماهی در فلوس­ها و مُهرهای دورة قاجار موضوع این پژوهش است. مقاله قصد دارد با فرضیة اصلیِ«پیدایش این نقوش با تأثیرپذیری از آئین مِهر» و فرضیة فرعیِ«ارتباط نقشمایة ماهی در فلوس­ها با اقلیم مردمانش و در مُهرها با شغل صاحبانش»به مطالعه و سیر تحول این نقش بپردازد.  روش/رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر با ماهیت و روش تاریخی، توصیفی- تحلیلی و تطبیقی، بر پایة منابع کتابخانه­ای و میدانی به مطالعه و تحلیل نقشمایة ماهی و تطبیق آن می­پردازد. یافته‌ها ونتایج پژوهش: نمادهای مِهری همبستگی ویژه­ای با آب دارند که برجسته­ترین آنها مروارید، دلفین، و نیلوفر است. گل چندپر و دو ماهی اشاره به روایتی دارد که در آن تخمة زرتشت در آب، مانند مروارید در گل نیلوفرآبی است که دو ماهی از آن محافظت می­کنند؛ و همچنین، داستانِ کَرَ ماهی که نگهبان گیاه هوم است. طرح «ماهی­درهم» یا «هراتی» در فرش عبارت است از دو ماهی و چهرة مِهر در میان آن. در دورة اسلامی، چهرة مِهر به گل و دو ماهی به دو برگ تبدیل شد. مقالة حاضر،با هدف پیدایش نماد نقشمایة ماهی آئین مِهر در مهرها و فلوس­ها، به مطالعه و تحلیل پرداخته است. نتایج نشان داد نقشمایة ماهی در مُهرها و فلوس­ها به سه شکل است: دوماهی در دوکنارِ گل، ماهی در دوکنار نقش صورت انسان، و نقش ماهی به صورت تنها در تعدادی از مُهرها در دو کنار صورت انسان دو برگ حک شده است که به سنت تبدیل ماهی به برگ در دورة اسلامی مربوط است. براساس یافته­ها، فرضیة اصلی پژوهش(پیدایش نماد نقشمایة ماهی آئین مِهر در مُهرها و فلوس­ها) تأیید می­گردد. باتوجه به جمع­آوری مهرها از اسناد نظامیان و معلوم بودن شغل آنها و همچنین با معلوم بودن محل ضرب اغلب فلوس­ها، نمی­توان نقش ماهی را به شغل صاحبان مُهر، و نقش ماهی در فلوس­ها را به اقلیم مردم آن منطقه نسبت داد؛ در نتیجه،فرضیة فرعی مبنی بر ارتباط نقشمایة ماهی در فلوس­ها با اقلیم مردمانش و در مُهرها با شغل صاحبانش مورد تأیید نیست.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ظهــــور نقش مایــــه ماهـــــی آئین مِهـــــردر مُهرهای دورة قاجار و فلوس های دوره صفوی و قاجار

هدف پژوهش: در تعدادی از فلوس­های دورة صفوی و قاجار،  نقشمایة ماهی در دوکنار گلی چندپَر ضرب شده است. ترکیبی از این نقشمایه در مُهرهای دورة قاجار نیز مشهود است. این مقاله با هدف پیدایش نماد نقشمایة ماهی آئین مِهر در مُهرها و فلوس­ها به مطالعه و تحلیل می­پردازد. فرضیه پژوهش: علل پیدایش نقشمایة ماهی در فلوس­ها و مُهرهای دورة قاجار موضوع این پژوهش است. مقاله قصد دارد با فرضیة اصلیِ«پیدایش این نقوش با تأثی...

full text

بررسی نقش‌مایه درخت سرو در قالی‌های دوره صفوی و قاجار

نقش سرو که با عقاید آئینی و رسوم و فرهنگ ایرانی، مرتبط است، درقالی ایرانی، به وفور دیده می ­شود. کاربرد این نقش براساس باورها و عقاید هر دوره‌ای از هنر ایران است و استفاده از آن در قالی، دلیل بر اهمیت  این نقش نزد ایرانیان، از دیرباز تا کنون است. مسئلة  این پژوهش شناخت اصالت نقوش ایرانی و ادارک بهتر معانی طرح­ های اسطوره­ای و مفاهیم عمیق آن هاست. این پژوهش از نظر روش توصیفی – تحلیلی است  که به ...

full text

بازیابی لایه های هویتی در هنر دوره قاجار (مطالعه موردی روی کاشی های دوره قاجار)

مساله هویت در هنر ، به عوامل گوناگونی چون اعتقادات و اندیشه های مذهبی ، جهان بینی ، روابط اجتماعی و سیاسی ، پیشینه و قدمت تاریخی و مواردی از این دست بستگی دارد . همچنین هویت موجود در اثر هنری ، هویتی تک بُعدی نیست بلکه دارای وجوه و لایه های مختلفی است که هر وجه از آن به عوامل متفاوتی باز می گردد . لذا   هر اثر هنری می تواند دارای تعداد لایه های هویتی باشد که یک یا چند لایه در سطوحی پنهان از مخاط...

full text

نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌‌های تهران در دوره قاجار

تاریخ قهوه‌خانه در تهران از زمان روی کارآمدن حکومت قاجار در ایران آغازشد و در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار به اوج شکوه و اعتبار رسید. قهوه‌خانه‌‌های این دوره با کمی تغییر ادامه‌دهنده فعالیت‌‌های قهوه‌خانه‌‌های دوره‌‌های پیشین بودند؛ اگرچه برخی از فعالیت‌‌های قبلی آن‌ها از بین رفت و برخی از فعالیت‌ها اضافه گشت. این مقاله سعی دارد تا به تاریخچه مصرف چای در ایران، بررسی قهوه‌خانه‌‌های تهران و مح...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 2

pages  106- 137

publication date 2014-09-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023